Cumaaqşamı künü, 11 fevral künü, Ukraina Milliy ilimler akademiyası, MİA V.M.Koretskiy adına devlet ve huquq insitutı, qırımtatar Milliy Meclisi ve ukrain iliminiñ institutsıonal inkişafınıñ Fondu tarafından ‘Qırım Muhtar Cumhuriyeti: deokkupatsıya, reintegratsıya ve insan haqlarınıñ huquqiy temelleri’ mevzusında ekspert muzakeresi keçirildi.
QRM reisi Eskender Bariyev öz çıqışında muhtariyetniñ 4 çeşiti belli olğanını qayd etti: medeniy, şahsiy, milliy-territorial ve territorial.
‘Medeniy ve şahsiy çeşitlerge kelgende, bu yerde tamam milliy azğınlıqlar haqlarını qorçalamasınıñ şekli haqqında laf yürsetile. Asılında, zemaneviy Ukrainanıñ territoriyasında şahsiy muhtariyet tecribesi bellidir. Yani qırımtatar Qurultayı ve Milliy meclis Ukraina huquq alanına kirmeseler de formal şekilde bar olıp tanıla ediler’,- añlattı o.
Ukrainanıñ unitar devlet olaraq kelecegine kelgende ise, Bariyevniñ fikrine köre, administrativ temeline köre territorial muhtariyet olamaz, çünki böyle al unitar devlet içün bir telükedir.
‘Tek milliy-territorial muhtariyetni qabul etmelimiz, Ukraina tamır halqlarnıñ öz-özüni tayin etüv şekli olaraq’,- qoştı ekspert.
Şundan da ğayrı, Eskender Bariyevniñ fikrine köre, alimler- cemaat fikirniñ avtoritetleri olmalılar. Ukrain alimleri ukrain cemaatına tamır halqlarnıñ haqlarını qorumaq ve inkişaf etmek kerekligini añlatmalı ve demokratik avropa devleti çerçivesinde Qırımnıñ istiqbaline dair cemaat fikrini şekillendirmeliler.
QRM reisi ilmiy kontekste insan haqlarınıñ bozuvlarını añlattı. O, QRM ekspertleri tarafından işlep çıqarılğan işğal etilgen Qırımda ve Herson, Zaporojye vilãyetlerinde insan haqlarını bozuvlarınıñ tendentsiyaları haqqında tarif etti.
